Coingecko: Hơn 2 triệu token thất bại trong Q1/2025 - 5 cách né tránh “coin rác” cho nhà đầu tư

1. Những số liệu báo hiệu thực trạng đáng báo động

Số lượng dự án tiền điện tử đã tăng chóng mặt trong 5 năm qua. Nếu như năm 2021 chỉ có 428.383 dự án được liệt kê trên GeckoTerminal, thì đến năm 2025, con số này đã vọt lên gần 7 triệu. Tuy nhiên 3,7 triệu trong số đó đã không còn giao dịch, đánh dấu mức thất bại lên tới 52,7%. 

Đặc biệt, quý 1 năm 2025 chứng kiến số lượng thất bại kỷ lục, với 1,8 triệu dự án sụp đổ chỉ trong quý đầu tiên, chiếm 49,7% tổng số thất bại trong 5 năm qua. Năm 2024 cũng không kém phần đáng chú ý, với 1,4 triệu dự án thất bại, chiếm 37,7% tổng số.

2. Nguyên nhân dẫn đến tỷ lệ thất bại cao

Trong khi trước đây, các dự án thất bại vẫn nằm trong tầm kiểm soát, thì kể từ năm 2024, số lượng token sụp đổ tăng nhanh một cách bất thường. Hiện tượng này không phải ngẫu nhiên, mà xuất phát từ ba nguyên nhân chính dưới đây:

• Sự bùng nổ của Pump.fun khiến chất lượng dự án lao dốc: Sự ra đời của nền tảng Pump.fun vào năm 2024 đã làm thay đổi cục diện thị trường memecoin . Chỉ với vài thao tác đơn giản, bất kỳ ai cũng có thể tạo ra một token, dẫn đến làn sóng bùng nổ các dự án thiếu kiểm chứng. Khác với giai đoạn 2021–2023 khi tỷ lệ thất bại còn ở mức thấp (chỉ chiếm 12,6% số vụ sụp đổ trong 5 năm qua), từ sau khi Pump.fun xuất hiện, số lượng token kém chất lượng tăng vọt, đẩy tỷ lệ dự án thất bại lên mức chưa từng có. Trước đó, các vụ thất bại hàng năm hiếm khi vượt quá sáu chữ số, nhưng hiện nay con số này đã trở nên phổ biến.

• Tâm lý thị trường tiêu cực sau các biến động chính trị: Dù Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố ủng hộ ngành tiền điện tử khi nhậm chức vào tháng 1/2025, thị trường vẫn chứng kiến xu hướng đi xuống mạnh mẽ từ thời điểm đó. Sự bất ổn địa chính trị, cộng với lo ngại về các chính sách thuế quan , khiến nhà đầu tư mất niềm tin. Điều này góp phần làm tăng tốc độ thất bại của các dự án non trẻ, đặc biệt là memecoin vốn dựa chủ yếu vào lòng tin và sự chú ý ngắn hạn.

• Hiệu suất chung của thị trường: Thị trường crypto toàn cầu hiện đạt quy mô hơn 3,01 nghìn tỷ USD, với Bitcoin giao dịch quanh ngưỡng 94.311 USD, gần chạm mốc lịch sử 100.000 USD. Tuy nhiên, phân khúc altcoin đang suy yếu rõ rệt: Bitcoin Dominance tăng 13% từ tháng 1 đến tháng 4 năm 2025, kéo theo sự bốc hơi gần 300 tỷ USD khỏi thị trường altcoin. Sự phân hóa này cho thấy thị trường đang loại bỏ dần những dự án thiếu nền tảng và tính thực tiễn. Nhà đầu tư ngày càng ưu tiên các dự án có giá trị thực, có khả năng chống chịu, thay vì chạy theo trào lưu "token dễ làm, dễ chết".

3. Cách nhận diện coin rác và né tránh các dự án “chết yểu”

Hiện tượng “coin chết” không còn xa lạ với cộng đồng đầu tư crypto. Ngay từ năm 2017 – thời điểm bong bóng ICO bùng nổ – khái niệm này đã manh nha xuất hiện. Trước thời kỳ đó, thị trường tiền điện tử chỉ có khoảng 29 loại token, nhưng sau cơn sốt ICO, con số này đã tăng vọt lên hơn 850. Trong số đó, có đến 80% là các dự án lừa đảo hoặc không có giá trị thực tế, để lại nhiều bài học cay đắng cho các nhà đầu tư. Dưới đây là những dấu hiệu nhận diện coin chết hay các dự án có thể sớm lụi tàn:

3.1. Quảng cáo lợi nhuận hấp dẫn

Một trong những dấu hiệu rõ ràng nhất của token “rác” là những lời hứa hẹn về lợi nhuận cao ngất ngưởng mà không đi kèm bằng chứng thuyết phục. Các dự án này thường sử dụng các chiến dịch quảng cáo rầm rộ, với những tuyên bố như “tăng trưởng 100x” hoặc “lợi nhuận đảm bảo” để thu hút sự chú ý. Tuy nhiên, khi xem xét kỹ, nhà đầu tư sẽ nhận thấy:

• Thiếu dữ liệu minh bạch: Dự án không cung cấp báo cáo tài chính, số liệu hoạt động, cập nhật tiến độ phát triển sản phẩm hoặc bất kỳ bằng chứng nào chứng minh khả năng sinh lời. Thay vào đó, họ thường sử dụng ngôn ngữ mơ hồ, chẳng hạn như “cơ hội đầu tư thế kỷ” mà không giải thích cách đạt được mục tiêu đó.

• Chiến lược tiếp thị cường điệu: Các bài đăng trên mạng xã hội, đặc biệt trên các nền tảng như X hoặc Telegram, thường chứa nội dung “thổi phồng” giá trị dự án, kèm theo các chương trình khuyến mãi ngắn hạn như airdrop hoặc tặng thưởng để tạo cảm giác cấp bách.

• Tập trung vào FOMO (Fear of Missing Out): Dự án thúc đẩy nhà đầu tư hành động nhanh chóng mà không dành thời gian nghiên cứu, thường với các thông điệp như “mua ngay trước khi giá tăng gấp đôi”.

3.2. Thiếu thông tin minh bạch về đội ngũ phát triển và lộ trình dự án

Một dự án tiền điện tử uy tín thường có đội ngũ phát triển công khai danh tính, kinh nghiệm rõ ràng và lộ trình phát triển chi tiết. Ngược lại, token “rác” thường che giấu hoặc cung cấp thông tin mập mờ về các yếu tố này, khiến nhà đầu tư khó đánh giá độ tin cậy. Các dấu hiệu cụ thể bao gồm:

• Đội ngũ ẩn danh hoặc giả mạo: Dự án không công khai thông tin về các thành viên chủ chốt hoặc chỉ liệt kê những cái tên chung chung mà không có hồ sơ LinkedIn, GitHub hoặc bất kỳ bằng chứng nào về sự tồn tại thực sự. Trong một số trường hợp, đội ngũ có thể sử dụng danh tính giả hoặc thuê các cá nhân không liên quan để tạo vẻ ngoài chuyên nghiệp.

• Thiếu lộ trình rõ ràng: Whitepaper (sách trắng) của dự án, nếu có, thường mơ hồ, thiếu chi tiết về các mốc phát triển cụ thể hoặc không đề cập đến cách token sẽ được sử dụng trong hệ sinh thái. Một số dự án thậm chí không có whitepaper, chỉ dựa vào các bài đăng trên mạng xã hội để quảng bá.

• Không có sản phẩm thực tế: Nhiều token “rác” không có sản phẩm hoặc dịch vụ đang hoạt động, chỉ dừng lại ở các bản demo sơ sài hoặc lời hứa về “tương lai”. Điều này cho thấy dự án thiếu sự đầu tư nghiêm túc vào phát triển công nghệ.

Nhà đầu tư nên ưu tiên các dự án có đội ngũ minh bạch, lộ trình cụ thể và sản phẩm đã triển khai ít nhất ở giai đoạn thử nghiệm (MVP - Minimum Viable Product).

3.3. Hoạt động giao dịch bất thường và dễ bị thao túng

Khối lượng giao dịch là một chỉ số quan trọng phản ánh mức độ quan tâm của cộng đồng và tính thanh khoản của token. Với token “rác”, hoạt động giao dịch thường có những đặc điểm bất thường, cho thấy dự án có thể đang bị thao túng hoặc thiếu sự hỗ trợ thực sự từ cộng đồng. Các dấu hiệu bao gồm:

• Khối lượng giao dịch thấp hoặc giả tạo: Token có khối lượng giao dịch dưới 1.000 USD trong ba tháng liên tiếp, theo tiêu chuẩn của các nền tảng như CoinGecko, thường được coi là “chết”. Tuy nhiên, một số dự án cố tình tạo ra khối lượng giao dịch giả thông qua các hoạt động “wash trading” (mua bán nội bộ) để đánh lừa nhà đầu tư.

• Tập trung giao dịch trong một nhóm nhỏ: Dữ liệu on-chain có thể cho thấy phần lớn giao dịch đến từ một số ít ví (wallet), thường thuộc về nhà sáng lập hoặc những người liên quan. Điều này làm tăng nguy cơ thao túng giá, chẳng hạn như “bơm và xả” (pump-and-dump), nơi giá token được đẩy lên cao trước khi bị bán tháo.

Nhà đầu tư nên sử dụng các công cụ phân tích blockchain như Etherscan hoặc BscScan để kiểm tra hoạt động giao dịch và sự phân bố token trước khi đầu tư.

3.4. Thiếu cộng đồng hỗ trợ và hoạt động xã hội đáng ngờ

Một dự án tiền điện tử thành công thường có cộng đồng người dùng tích cực, tham gia thảo luận và đóng góp ý kiến. Ngược lại, token “rác” thường thiếu cộng đồng thực sự hoặc sử dụng các chiến thuật giả mạo để tạo ấn tượng về sự ủng hộ. Các dấu hiệu cần lưu ý:

• Cộng đồng giả tạo: Các kênh Telegram, Discord hoặc tài khoản X của dự án có thể chứa hàng nghìn thành viên, nhưng phần lớn là tài khoản bot hoặc người dùng không hoạt động. Các cuộc thảo luận thường lặp lại hoặc thiếu chiều sâu, tập trung vào quảng cáo thay vì trao đổi ý tưởng.

• Hoạt động xã hội không nhất quán: Dự án có thể đột ngột tăng cường đăng bài để thu hút sự chú ý, nhưng sau đó “im lặng” trong thời gian dài, cho thấy thiếu sự đầu tư vào việc duy trì cộng đồng.

• Tương tác một chiều: Các bài đăng hoặc thông báo của dự án ít nhận được phản hồi từ người dùng thực, hoặc chỉ có những bình luận chung chung, không mang tính xây dựng.

Nhà đầu tư nên kiểm tra mức độ tương tác thực tế trên các kênh truyền thông xã hội và ưu tiên các dự án có cộng đồng đa dạng, minh bạch và tích cực.

3.5. Sàn giao dịch và khối lượng giao dịch

Một trong những cách hiệu quả để nhận diện dự án tiềm năng là xem xét nơi token được niêm yết. Các sàn giao dịch uy tín như Binance, Coinbase hay Kraken thường có quy trình kiểm định nghiêm ngặt trước khi niêm yết một loại tiền điện tử. Nếu một token chỉ xuất hiện trên các sàn giao dịch ít tên tuổi hoặc không rõ nguồn gốc, đó có thể là dấu hiệu cần thận trọng.

Ngoài ra, khối lượng giao dịch là chỉ số quan trọng phản ánh mức độ quan tâm của cộng đồng và tính thanh khoản của token. Theo tiêu chuẩn của các nền tảng theo dõi, token có khối lượng giao dịch dưới 1.000 USD trong ba tháng liên tiếp thường được xếp vào nhóm “chết”. Nhà đầu tư nên ưu tiên các dự án có khối lượng giao dịch ổn định và cộng đồng người dùng tích cực.

Trong một thị trường biến động như tiền điện tử, kiến thức và sự thận trọng là “vũ khí” quan trọng nhất của nhà đầu tư. Thay vì dựa vào lời khuyên từ mạng xã hội hoặc các nhóm đầu tư không rõ nguồn gốc, nhà đầu tư nên tự mình nghiên cứu và xác minh thông tin. Một số nguồn đáng tin cậy bao gồm:

• Trang web chính thức của dự án và tài liệu whitepaper.

• Các nền tảng phân tích như CoinGecko, CoinMarketCap hoặc GeckoTerminal.

• Diễn đàn cộng đồng uy tín như Reddit hoặc Bitcointalk, nơi có các thảo luận chuyên sâu.

4. Kết luận

Với hơn 50% dự án thất bại, rõ ràng ngành công nghiệp này cần một sự thay đổi căn bản về chất lượng và trách nhiệm. Sự bùng nổ của các dự án thiếu chất lượng đã làm xói mòn niềm tin, nhưng cũng mở ra cơ hội cho những dự án thực sự có giá trị. Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu vẫn còn nhiều bất ổn, chỉ những dự án có tầm nhìn dài hạn và sự hỗ trợ mạnh mẽ mới có thể vượt qua sóng gió và định hình tương lai của tiền điện tử.

Đọc thêm:

• Trump: Crypto là xu hướng mới, Mỹ phải nắm lấy cơ hội trước khi quá muộn
• Thị trường AI Agent phục hồi: Cơ hội và chiến lược đầu tư
• Trump kêu gọi FED cắt giảm lãi suất