Order Book là gì? Toàn tập về công cụ tạo lập thị trường Order Book

Thị trường tài chính nói chung và Crypto nói riêng được hình thành và xây dựng dựa trên một vài quy tắc và công cụ bất biến, trong đó một nhưng những cột sống của thị trường tài chính là Order Book, một công cụ cực kỳ quan trọng giúp các giao dịch tài chính và tiền điện tử được thực hiện. Vậy Order Book là gì? Hãy cùng Allinstation tìm hiểu trong bài viết này nhé?

Order Book là gì?

Order Book (Sổ lệnh) là một danh sách điện tử hiển thị các lệnh mua và bán được sắp xếp theo mức giá, cung cấp cho nhà đầu tư thông tin chi tiết về cung và cầu của thị trường. Điều này cho phép họ đưa ra các quyết định giao dịch thông minh dựa trên tình trạng thực tế của thị trường.

Order Book trên Binance

Các thành phần chính của Oder Book

Sổ lệnh bao gồm các thành phần sau:

• Giá (Price): Liệt kê giá của các lệnh mua và bán, giúp nhà giao dịch nhận biết mức độ cung cầu hiện tại.
• Khối lượng (Volume): Khối lượng tài sản được đặt mua/bán ở một mức giá
• Tổng số tiền (Total sum): Thể hiện tổng số tiền của mỗi loại tài sản được mua bán ở các mức giá khác nhau, đánh giá tính thanh khoản của thị trường.

Các thành phần trong Order Book

Cơ chế hoạt động của Oder Book

Trong thế giới phức tạp của thị trường tài chính, order book đóng vai trò là một bộ sưu tập toàn diện về các lệnh mua bán cho các tài sản cụ thể, đóng vai trò quan trọng trong sự minh bạch và hiệu quả của thị trường. Tuy nhiên, điều làm nên sự đặc biệt của sổ lệnh là khả năng hiển thị theo thời gian thực, cuộc chạy đua không ngừng giữa người mua và người bán, từ đó tạo ra một bức tranh sinh động về cầu và cung của thị trường.

Cách order book hoạt động

Mỗi mục trong order book  thể hiện giá mua (mức cao nhất mà người mua sẵn sàng trả) và giá bán (mức thấp nhất mà người bán sẵn sàng chấp nhận) cho một lượng cụ thể của tài sản. Hệ thống này được cập nhật liên tục khi các lệnh của nhà đầu tư tham gia thị trường được đưa ra, điều chỉnh hoặc hủy bỏ, tạo thành một bộ dữ liệu động mô tả câu chuyện mua bán của tài sản.

Quá trình khớp lệnh trong Order Book

Order book không chỉ đơn thuần là các con số. Nó còn là câu chuyện về tâm lý thị trường. Các mức giá mà người mua và người bán sẵn sàng giao dịch có thể cung cấp insight về kỳ vọng của nhà đầu về giá trị của tài sản. Chẳng hạn, một số lượng lớn các lệnh mua tại một mức giá cụ thể có thể cho thấy sự hỗ trợ mạnh mẽ cho tài sản, ngụ ý nhiều người tham gia thị trường tin rằng nó đang được định giá thấp hơn so với giá thực.

Chức năng chính của order book xoay quanh việc khớp lệnh, một quá trình được diễn ra bởi một loạt các thuật toán tinh vi. Như tên gọi, khớp lệnh bao gồm việc ghép một lệnh mua với một lệnh bán tương ứng. Một lệnh bán thị trường (market) được khớp với lệnh mua limit có giá cao nhất có sẵn, và một lệnh mua thị trường (market) được đáp ứng với lệnh bán limit giá thấp nhất có sẵn hoặc “giá bán tốt nhất”.

Để diễn giải rõ hơn, hãy giả sử B đặt một lệnh bán thị trường (market) để bán 100 token A. Thuật toán sổ lệnh quét Order book để tìm lệnh mua có giá cao nhất có thể thực hiện yêu cầu này.

Giả sử giá mua tốt nhất (cao nhất) vào thời điểm đó là cho 50 token với giá $50 mỗi token. Thuật toán sẽ thực hiện phần này của lệnh bán trên cho 50 token của B với giá $50 cho mỗi token. Nếu giá mua tốt nhì tiếp theo là cho 75 token với giá $49, thuật toán sẽ bán 50 token còn lại của B với giá $49 mỗi token. Quá trình linh hoạt này đảm bảo rằng các lệnh thị trường được thực hiện với giá tốt nhất có thể vào bất kỳ thời điểm nào.

Ví dụ thực tiễn cho thấy ứng dụng của việc khớp lệnh

BTC đang có mức giá $50,000

Bạn quan sát Order Book và thấy rằng có các lệnh đặt bán BTC rất ít ở các mức giá phía trên từ $51,000 – $52,000 nhưng các lệnh bán lại rất dày đặt ở khúc $55,000 => Ở ngay thời điểm bạn xem điều này có thể rút ra được insight rằng khả năng giá BTC đi lên vùng $55,000 là rất cao vì từ $50,000 – $55,000 rất ít các lệnh đặt bán trong Order Book. Tuy nhiên Order Book chỉ thể hiện các lệnh “order” tự động được set limit sẵn bởi các nhà đầu tư, thế nên việc họ rút lệnh và thực hiện một lệnh bán market ở mức giá khác của Bitcoin là hoàn toàn có thể xảy ra.

=> Điều này cho thấy rằng order book chỉ là công cụ có tính hữu dụng trong ngắn hạn và không nên hoàn toàn dựa dẫm và order book để giao dịch dài hạn vì “Tường bán” – “Tường mua” có thể bị gỡ bỏ bất cứ lúc nào

Tường Mua và Tường Bán trong Order Book

Tường Mua (Bid Order Book): Tường mua là nơi mà các nhà đầu tư và người dùng đặt lệnh mua Bitcoin với mức giá và số lượng nhất định. Đây là một phần của sổ đặt hàng trên các sàn giao dịch, cho phép người dùng xem những mức giá mà những người khác đang muốn mua Bitcoin và số lượng tương ứng. Các mức giá mua thường được sắp xếp từ cao xuống thấp.

Tường mua và tường bán trong Order Book

Ví dụ:

Mức giá $35,000: Người dùng A muốn mua 5 BTC.
Mức giá $34,000: Người dùng B muốn mua 3 BTC.
Mức giá $33,000: Người dùng C muốn mua 7 BTC.

Tường mua tường bán trong order Book

Tường Bán (Ask Order Book): Tường bán là nơi mà các nhà đầu tư và người dùng đặt lệnh bán Bitcoin với mức giá và số lượng nhất định. Ngược lại với tường mua, đây là nơi cho phép người dùng xem những mức giá mà những người khác muốn bán Bitcoin và số lượng tương ứng. Các mức giá bán thường được sắp xếp từ thấp lên cao.

Ví dụ:

Mức giá $36,000: Người dùng X muốn bán 2 BTC.
Mức giá $37,000: Người dùng Y muốn bán 4 BTC.
Mức giá $38,000: Người dùng Z muốn bán 6 BTC.

Các Loại Lệnh 

Có một số loại lệnh mà nhà giao dịch có thể đặt vào sổ lệnh, mỗi loại phục vụ nhu cầu và chiến lược cụ thể.

1. Lệnh Thị Trường (Market): Đây là chỉ thị để mua hoặc bán một công cụ tài chính với giá thị trường hiện tại tốt nhất có sẵn. Lệnh thị trường được ưu tiên và thường được thực hiện nhanh chóng, nhưng giá thực hiện cuối cùng không được đảm bảo và có thể dao động, đặc biệt là trong các thị trường biến động nhanh chóng. Ở đây, tốc độ quan trọng hơn giá.
2. Lệnh Giới Hạn (Limit): Lệnh giới hạn là chỉ thị để mua hoặc bán một công cụ tài chính với một giá cụ thể hoặc tốt hơn. Chẳng hạn, một lệnh giới hạn mua có thể được đặt với giá thị trường hiện tại hoặc thấp hơn, và một lệnh giới hạn bán có thể được đặt với giá thị trường hiện tại hoặc cao hơn. Khác với lệnh thị trường, lệnh giới hạn không được đảm bảo sẽ được thực hiện nhưng cho phép người giao dịch kiểm soát giá thực hiện.
3. Lệnh Dừng (Stop-loss): Còn được gọi là lệnh ‘stop-loss’, đây là lệnh để mua hoặc bán một cổ phiếu khi giá đạt đến một điểm kích hoạt cụ thể, với ý định giới hạn lỗ thua của một nhà đầu tư. Lệnh này trở thành lệnh thị trường khi giá kích hoạt được đáp ứng hoặc vượt qua.
4. Các Loại Lệnh Khác: Nhiều loại lệnh phức tạp hơn phục vụ cho những nhà giao dịch có kinh nghiệm, như Lệnh Tất Cả Hoặc Không (AON), Lệnh Điền Tất Cả Hoặc Giết (FOK), và Lệnh Thực Hiện Ngay (IOC). Các loại lệnh này đi kèm với các điều kiện cụ thể và thường được sử dụng để quản lý các rủi ro và phần thưởng của giao dịch.

Tính chất của Order Book 

Order Book là một công cụ bất biến và được áp dụng cho hầu hết các sàn CEX trong crypto, thế nên các tính chất của order book cũng phần nào đó là thành phần cấu thành nên đặc điểm giao dịch của thị trường.

Độ Sâu và Khoảng Cách – Hai Mặt Của Cùng Một Đồng Xu

Hai chỉ số chính chỉ ra tình trạng một tài sản trong orderbook là độ sâu – số lượng các lệnh mua và bán được mở – và khoảng cách giữa giá mua tốt nhất và giá bán thấp nhất. Hai yếu tố này hoạt động cùng nhau để cung cấp một bức tranh tóm tắt về thanh khoản và tâm lý thị trường của một công cụ tài chính.

Độ sâu và khoảng cách trong Order Book

Chẳng hạn, một khoảng cách hẹp (sự khác biệt nhỏ giữa giá mua và giá bán) kết hợp với độ sâu lớn (nhiều số lượng BTC) ở những mức giá này thường cho thấy một thị trường có thanh khoản cao với sự cạnh tranh khỏe mạnh giữa các nhà giao dịch, từ đó giảm thiểu chi phí giao dịch. Ngược lại, một khoảng cách rộng kết hợp với độ sâu thấp có thể cho thấy thanh khoản thấp và biến động cao, dẫn đến chi phí giao dịch cao hơn cũng như là từ đó các MM sẽ lái giá dễ dàng hơn, giá token sẽ có những cú Pump – Dump 20-30%

Độ sâu và tính thanh khoản trên Order Book

Nếu đọc order book của hình trên ta có thể thấy thanh khoản bên mua đang rất nhiều và các tường bán rất dày, bên bán thì ngược lại thanh khoản và tường bán rất ít => giá sẽ có xu hướng dễ đi lên nếu có ngươi thực hiện lệnh buy và fill hết 8.92 số lượng ở cột quantity thì giá sẽ lên tới mức 11632.9

=> Việc đọc hiểu order book ta còn phần nào đoán được MM sẽ cần bao nhiều nhiều để có thể đẩy giá lên tới một mức nào đó.

Quy Tắc Ưu Tiên Giá – Thời Gian

Một quy tắc cốt lõi để vận hành của sổ lệnh là Quy tắc Ưu tiên Giá-Thời gian. Quy tắc này có nghĩa là lệnh với giá mua cao nhất (đối với người mua) + sớm nhất hoặc giá bán thấp nhất (đối với người bán)  + sớm nhất được thực hiện trước tiên. Nếu hai lệnh có cùng giá, lệnh nào đặt trước sẽ được ưu tiên.

Quy tắc này rất quan trọng để duy trì sự công bằng trong thị trường, đảm bảo rằng mỗi người tham gia thị trường, bất kể kích thước hoặc sức mạnh giao dịch (về lượng tiền, volume một lệnh,..)) của họ, đều tuân theo cùng một bộ quy tắc. Nó giữ cho thị trường dân chủ và bình đẳng, hỗ trợ ngăn chặn các hành vi thao túng tiềm ẩn và hỗ trợ duy trì tính toàn vẹn của thị trường.

Tính Chất Thời Gian Thực Của Order Book

Sổ lệnh hoạt động theo thời gian thực, liên tục cập nhật để phản ánh tình trạng hiện tại của thị trường. Tính linh động này cực kỳ quan trọng đối với vai trò của nó trong thị trường, đảm bảo rằng các nhà giao dịch có được thông tin mới nhất, nhất là đối với 1 thị trường biến động nhw Crypto Dữ liệu từ sổ lệnh cho phép các tham gia viên duy trì sự nhạy bén với các xu hướng và tâm lý thị trường.

Một ví dụ đơn giản rằng khi một token có dấu hiệu chuẩn bị pump, việc quan sát sổ lệnh có thể giúp chúng ta phần nào cảm được bước đi tiếp theo của token rằng nó sẽ pump tiếp khi gặp tường bán hay không, vì khi token pump thì tường bán sẽ được gỡ bỏ trước khi pump để tránh đà bị bán xuống, quan sát được điều này kết hợp với các yếu tố khác sẽ giúp ta đưa ra các quyết định chính xác hơn.

Hiểu biết sâu sắc về cách sổ lệnh hoạt động giúp các nhà giao dịch sử dụng chúng hiệu quả hơn. Nó cung cấp những cái nhìn sâu sắc về động lực thị trường luôn thay đổi và cung cấp một khuôn khổ để dự đoán các chuyển động giá tiềm năng và lên kế hoạch phù hợp.

Cách Đọc và Phân Tích Order Book

Để giải mã hiệu quả các thông tin quý giá chứa đựng trong sổ lệnh, người ta cần có sự hiểu biết toàn diện về động lực thị trường, cấu trúc sổ lệnh và một sự chú ý đến chi tiết.

Hiểu Về khối lượng Mua Và Bán

Ngoài giá mua tốt nhất và giá bán tốt nhất, việc xem xét khối lượng các lệnh tại các mức giá này là rất quan trọng. Khối lượng lớn tại giá mua hoặc giá bán tốt nhất có thể hoạt động như các mức hỗ trợ và kháng cự tạm thời, cho thấy một điểm đảo chiều tiềm năng hoặc tiếp tục xu hướng giá hiện tại.

Hơn nữa, bằng cách đánh giá khối lượng các lệnh trên các điểm giá khác nhau trong sổ lệnh, các nhà giao dịch có thể đánh giá được tính thanh khoản của thị trường và khả năng biến động tiềm năng của tài sản.

Ví dụ:

Một sổ lệnh sâu, với một lượng lớn các lệnh mua và bán phân bố đồng trên các mức giá khác nhau, thường cho thấy một thị trường thanh khoản cao, có thể chấp nhận các giao dịch lớn mà không ảnh hưởng đáng kể đến giá.

Ngược lại, một sổ lệnh mỏng và thấp có thể cho thấy thanh khoản thấp hơn, dẫn đến biến động giá cao hơn vì mọi giao dịch nhỏ cũng có thể thay đổi giá.

Tuy nhiên việc các lệnh trên Order Book không chắc chắn 100% và có thể được hủy bỏ ngay bất cứ lúc nào.

Nhận Diện Các Cụm Lệnh

Tìm kiếm các cụm lệnh tại các mức giá nhất định có thể cung cấp những cái nhìn sâu sắc về sự chuyển động của thị trường. Một cụm lệnh mua lớn có thể cho thấy sự hỗ trợ mạnh mẽ và một cụm lệnh bán lớn có thể dự đoán áp lực bán cao hơn trên giá.

Công Cụ Tạo Lập Oder Book Thường Được Sử Dụng Ở Đâu?

Orderbook thường là cơ chế được sử dụng ở các sàn CEX khi nơi đây tập trung nhiều thanh khoản nhất như Binance, OKX, Bybit,.. với cơ chế khớp lệnh theo từng mức giá sẽ dễ dàng khiến cho thanh khoản dồi dào và mượt mà hơn trong việc khớp lệnh. Các Market Maker thường có những chiến lược cụ thể với order book khi thường đặt tường mua và bán giá hoặc thậm chí là sử dụng bot để giao dịch và tạo thanh khoản dễ dàng hơn.

Cơ chế Order book cũng đã xuất hiện trên các sàn giao dịch phi tập trung (DEX) mặc dù không phổ biến như cơ chế AMM, nhưng vẫn có một số DEX chọn cơ chế sổ lệnh để mô phỏng trải nghiệm CEX như dYdX, Aevo, Injective,…

Tổng kết

Order Book là một công cụ cực kỳ quan trọng trong thế giới phức tạp của thị trường tài chính. Nó không chỉ cung cấp một bản chụp về tâm lý thị trường mà còn là một nguồn thông tin quan trọng để các nhà giao dịch đưa ra các quyết định thông minh. Bằng cách hiểu sâu sắc về cách sổ lệnh hoạt động và phân tích các thông tin chứa đựng trong nó, các nhà giao dịch có thể tối ưu hóa chiến lược giao dịch của họ và tận dụng các cơ hội thị trường.”

Muốn nhận tin tức sớm nhất về thị trường và các dự án? Anh em hãy tham gia tại đây nhé.